Çocuk Gelişiminde Anne-Baba Etkisi-1

İnternet anneleri sayesinde katıldığım Küçük kara balık çocuk evinde gerçekleştirilen çocuk gelişiminde anne-baba etkisi konusunu uzman Psikolog Fatma T. Karakuş'tan dinledik.

Gelişimsel Mesajlar

Bu mesajlar hepimizin duymaya ihtiyacı olduğu çoğumuzun da bu yaş dönemlerinde ebeveynlerimizden duyamadığımız mesajlardır. Bu mesajlara uygun tutum, davranış ve sözle çocuklarınıza bunları iletin. Bu mesajları çocuğunuzla ilişki halindeyken, onun hayal gücünü destekleyerek,sorularına cevap vererek, sebep sonuç ilişkisine yardımcı olarak, sosyal açıdan davranışlarını ödüllendirip anlaşılır ve uygun sınırlandırmalar koyarak verebilirsiniz.

0-3 yaş dönemine yönelik çocuğa iletemediğiniz, hissettiremediğiniz mesajlar varsa onları da ona iletin. İlgisi az olan çocuğa "her şeye ilgi duyabilirsin" mesajını verin.

-

0 ay-18 ay arası gelişimsel mesajlar:

İyi ki doğdun, iyiki yaşıyorsun

Sen buraya aitsin

Senin ihtiyaçların benim için önemli

İyi ki sen sensin

Kendi hızında büyüyebilirsin

Seni seviyorum ve sana isteyerek bakıyorum

Araştırır ve deneyebilirsin. Seni destekler ve korurum

İhtiyacın olduğu kadar tekrarlayabilirsin

Her şeye ilgi duyabilirsin

Bir hareketi başlatmanı, büyümeni ve öğrenmeni izlemek bana zevk veriyor

Hareketli olduğunda da sessiz sakin olduğunda da seni seviyorum

Günümüzde çocuk yetiştirme tutumu nasıl?

Yaptığımız, çocuklara sahip olmaları gerekenden, hatta talep ettiklerinden fazla bir gücü transfer etmek oldu. Onların her istediğini olumlamak, şöyle yanlış bir mesajı taşıdı minik beyinlerine: Sen o kadar güçlüsün ki, ben senin gücünle ne yapacağımı bilmiyorum. İmza: Ebeveynin!

Bunun da tasarladığımız mutlu çocuğu yaratmadığına hayal kırıklığı ile uyandık. Peki neyi nasıl yapalım? Fatma Hanım’dan dinleyelim:

0-6 YAŞ GELİŞİMİ ve GELİŞİMSEL KRİZLER

Çocuklukta ihmal edilenlerin maliyeti yetişkinlikte ödenir. Bunu istemeyeceğimize göre gelişim dönemlerine ve o döneme özel ihtiyaçlara bakalım.

0-2 yaş dönemi: Bakım veren ile güvene dayalı ilişki kurulma evresi diye bilinir.

Bebek aile içerisinde kendini güvende hissetmeli, korunaklı bir ortamda yaşadığını bilmelidir. Anne ile güvene dayalı ilişki oluşmalıdır. Bebeğin anneye güvenli bağlanması elzemdir.

Çünkü 0-2 yaş arasında anne veya bakım veren ile kurduğu bağ, çocuğun sonraki yetişkinlik yaşamında arkadaşları, eşi ya da çocuğuyla kurduğu bağı etkiler.

Önemli bilgi:

• 0-2 yaş arasını hatırlamayız, çünkü 0-2 yaş arasında yalnızca sağ beyin devrede, üst yapı, bilinç, mantık, dil gibi kavramlara ev sahipliği yapan sol beyin devrede değildir.
• Sağ beyinde depolanan anılar bilinç düzeyinde hatırlanmaz, ancak beden hafızasında saklı kalır ve beden hiçbir şeyi unutmaz.

Diyelim bebeğiniz içerideki odada ağlıyor ama siz ona 1 saat boyunca bakmıyorsunuz. Bebek “annem beni görmüyor, zihni beni bulamıyor” der. Ve yetişkin olduğunda da bulunamama, ilgi yokluğu şikayetlerinden muzdarip olabilir. Eşi onu aramadığında aşırı panikleyebilir.  Bebekliğinde bulamadığı ilgiyi hatırlar. Bu yoksunluk onun ilişkisini sabote etme noktasına varabilir.

Yani bebeklikteki deneyimler tekrar tekrar canlanır.

Çünkü bebeklik döneminde muhakeme yeteneği de, zaman ya da gelecek algısıda yoktur. Bebek 1 saat boyunca odada yalnız kalırsa bunu anlamlandıramaz, 1 saat sonra sizin gelip gelmeyeceğinizi bilemez. Terörize olur.

Muhakemesi olmayan çocuğun ebeveyn desteğine ihtiyacı vardır, annesinin zihninde tutulabildiğini bilmeye ihtiyaç duyar.

0-2 yaş arasında muhakeme etme ya da bilinçli olma durumu devrede değilken, bebek ile bakım vereni arasındaki bağ kurulur. Bebeğin ihtiyacı zihinde tutulma’dır. Anne bebeğin zihnini ihtiyaçları için sürekli aramalıdır. Annenin bebeğin gözüne bakması, onunla iletişimde olması elzemdir. Kendi kendini sakinleştirme becerisi olmayan bebek annesi sayesinde regüle olur – yani sakinleşir.

Duygular doğuştan gelir, ancak çocuk bu dönemde duyguları nasıl anlamlandıracağını bilemez. O sebeple anne-babası duyguları nasıl regüle ediyor, buna bakar.

• 0-6 yaş arası, bakım için çocuğun başkasına muhtaç olduğu zamandır. Bu dönemde mükemmel değil (%100) ama yeteri kadar (%60) anne baba olmak yeterlidir.
• 0-6 yaş arasında fark edilemeyen ihmaller çocukta kalır. Ancak temel iyi bina edilirse, çocuk zorlukların üstesinden gelir.
• Anne bebek ilişkisi çevredeki hala, teyze gibi başka insanların varlığından, yaşanan kayıplardan kısacası her şeyden etkilenir.

Bağlanma güvenli olmadıysa başka neler olur?

18 ay sonunda beyinde bir budama olur. Bağlanma sağlıklı ise beyin hücreleri kurtulur. Sağlıksız bağlanma ve ihmal varsa, beyin hücrelerinde kalıcı ve geriye dönülemez bir hasar açar, beyin zarar eder.

Destek ve bağlanma neden bu kadar elzem?

Çocuk çok küçükken, diyelim 3-6 aylıkken ameliyat geçirdi ya da başka türlü bir travmaya maruz kaldı. Şayet destek ve ilgi görürse, travmanın üstesinden gelir, ilerleyen yaş dönemini tehdit edecek kalıcı bir hasar bırakmaz. Böyle bir durumda anne-baba desteği kuvvetli olursa, psikiyatr desteğine ihtiyaç bile olmayabilir.

Not: Slaytları göremediğimden yazı hamileveanne.com'dan alınmıştır. Teşekkürler Müge :)

(*) Uzman Psikolog Fatma T. Karakuş'un makalelerinden alıntıdır.

Karakuş'un alıntısının kaynağı: Unutkan Erkekler 'Hadi'leyen Anneler, Fatma Torun Reid, Remzi Kitabevi